Dünya Okuma Yazma Günü ya da Memleketler arası Okuryazarlık Günü, Unesco’nun, 1960’ların başından beri gündeminde yer alan düşük okuryazarlık oranına dikkat çekmek gayesiyle 1966 Genel Konferansı’nda 8 Eylül olarak belirlediği özel gün. 1967’den beri her yıl 8 Eylül’de dünya çapında düzenlenen çeşitli etkinliklerle kutlanan Okuryazarlık Günü, toplumların bu husustaki farkındalığını artırmak ve böylelikle okuma yazma eğitimini yaygınlaştırmak, sıkıntılara tahlil bulmak maksadına hizmet ediyor.
Yeditepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı Lider Yardımcısı Prof. Dr. Melda Üner, bu özel güne dair şunları söylüyor:
“Unesco yıllar içinde birkaç sefer “okuryazarlık” kavramını tanımlamıştır. 1951’de Vazifeli Uzmanlar Komitesi’nin yaptığı tanımla “Okuryazar, günlük hayatı ile ilgili kolay ve kısa bir cümleyi anlayarak okuyup yazabilen kişidir. Bu tanıma nazaran okuryazar kolay kodlama marifetine sahip olmalıdır. Daha sonra yapılan tariflerde ekonomik ve kültürel yapıları güçlendirmeye de yönelindiği görülür. 1962’de okuryazarın, “kendinin ve içinde yaşadığı toplumun gelişmesine katkıda bulunabilecek derecede okuma yazma ve hesap yapma bilgi ve marifetlerine sahip kişi” olması gerektiği söylenir. Bu okuryazar 1951’dekine nazaran daha niteliklidir. İlerleyen yıllarda bu tariflere yenileri eklenir. Tartışmalar alevlenir. Temel olan evvel kolay okuryazarlık oranını yükseltmek ve akabinde da 1962’de tarifi yapılan daha nitelikli okuryazara gerçek ilerleyebilmektir. Bu mevzunun gündeme geldiği toplantılarda okuryazarın içinde yaşadığı topluma yararlı olabilmesi emeliyle yapılması gerekenler konuşulmaktadır.”
Okuryazar Sayısı Arttı
Üner, ülkemizdeki durumu “TÜİK verilerine nazaran “2008 yılında 6 yaş ve üzeri nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı %911,8 iken, 2023 yılında bu oran %97,6 olarak hesaplanmıştır. 2008-2023 yılları ortasında bayanlarda okuma yazma bilenlerin oranı %86,9’dan %96,0’a, erkeklerde ise %96,7’den %99,2’ye yükselmiştir. Okuryazarlık oranının artması sevindiricidir. Hedefimiz elbette bayanlarda da erkeklerde de %100’e ulaşmaktır. Fakat ülkemiz için daha nitelikli okuryazarlar yetiştirmek emeliyle yürümemiz gereken yolun uzun olduğunu kabul etmeli ve rotamızı bu ülküye daha hızlı ulaşacak şekilde plânlamalıyız.” cümleleriyle özetliyor.
Devlet ve STK’lar İş Birliği Yapmalı
“Yine TÜİK verilerine nazaran Türkiye’de her 100 şahıstan yalnızca 4’ünün kitap okuması, üzerinde ciddiyetle durulması, hatta çözülmesi gereken bir sorun olarak ele alınmalıdır. Sayı bu kadar azken okunan kitapların hangi çeşitlerde olduğu konusuna gelmek bile zordur. Yetişkinlerde okuryazarlık oranını yükseltmek ve okuryazarların okuma yazma, manaya, hesaplama bilgi ve hünerlerini geliştirmek bir devlet siyaseti olmasının yanında toplumsal sorumluluk projeleri kapsamında da değerlendirilmelidir.”
Muhakeme Yeteneği Düşük
“Ülkemizde çocukluklarında okula gidememiş yetişkinlere eğitim verme konusundaki gayretlerin takdire şayan olduğunu düşünüyorum. Fakat okuduğunu manaya ve muhakeme etme konusunda zayıflıklar mevcut. Yani ülkemizde nitelikli okuryazar sayısı düşük. Bunun en kıymetli nedeni okuma alışkanlığının olmaması. Teorik olarak okuma yazmayı bilmek kâfi değil. Demek ki yaklaşımımız ve formüllerimiz üzerinde daha fazla durmamız gerekiyor.”
Kalemle Kâğıda Yazmak Beyni Geliştiriyor
“Çocuklar için anne babanın kolay manada okuma yazma bilmesi kıymetli natürel. Lakin güzel eğitim almış, yüksek tahsil görmüş olması çocuğun yetişmesi açısından değerli bir artıdır. Zira bu anne babalar konutta okuma yazma saatleri üzere aktivitelerle, düşünme ve sorgulamayı temel alan oyunlarla çocuklarının eğitimine bedelli katkıda bulunabilmekteler. Bir metni bilgisayar, tablet yahut telefondan değil, kâğıttan okumanın, “akıllı” değil, sıradan bir kalemle kâğıda yazmanın beynin gelişimi, hafızanın kuvvetlendirilmesi için gerekli olduğu kanıtlanmışken bilhassa küçük yaştaki çocukları görselliği temel alan teknolojik aletlerle kendi başlarına bırakmak çok yanlıştır.” diyen Prof. Dr. Üner sözlerini şöyle noktalıyor:
“Biz eğitimciler kitapsız, kalemsiz, merak etmeden, soru sormadan, muhakeme yapmadan var olabileceğimiz bir dünya düşünemiyoruz. 8 Eylül Dünya Okuma Yazma/Uluslararası Okuryazarlık Günü’nü kutluyor, ülkemizdeki nitelikli okuryazar sayısının artması için elimizden geleni yapmaya devam edeceğimizi bir kere daha vurguluyoruz.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
